خوشه بندی کشورهای مسلمان از نظر تحولات خانواده: همگرائی ها، واگرائی‌ها و سیاستهای مواجه

هدف این مقاله گونه شناسی کشورهای مسلمان از نظر شاخصهای عینی خانواده از جمله بعد خانوار، میزان باروری، سن ازدواج، شیوع طلاق و... در وضع موجود است، همچنین تلاش خواهد و چشم انداز تغییرات برخی شاخصها در آینده بررسی شود. سؤال اصلی ما آن است که با توجه به شاخصها و معرفهای مختلف کمی جمعیت و خانواده، کشورهای مسلمان در چه دسته بندی‌ها و گروههایی قرار می‌گیرند و و اینکه عوامل پیشران این تغییرات در شاخصهای خانواده کشورهای مسلمان چه بوده اند؟ منبع داده‌های این پژوهش پایگاه‌های داده‌های بین المللی از جمله داده‌های جمعیتی و خانواده سازمان ملل در سال 2023 و پایگاه داده‌های این سازمان است. در این مطالعه سعی بر این است که روندها، الگوها و فصل اشتراکات، همگرائی‌ها و واگرائی‌های 50 کشور مسلمان از نظر تحولات شاخصهای خانواده و همچنین سرعت تحولات این شاخصها مورد بررسی قرار گیرد. معیار برای تشخیص کشور مسلمان از غیر مسلمان داشتن جمعیت مسلمان بیش از 50 درصد بوده است. نتایج سه الگوی نسبتاً متمایز در بین کشورهای مسلمان را از نظر شاخصهای عینی خانواده نشان داد: الف) کشورهای همگرا: این کشورها به سرعت تحولات جوامع غربی از جمله کاهش شدید باروری، افزایش سن ازدواج و طلاق را تجربه می‌کند از جمله کشورهای کویت، لبنان، آلبانی، بوسنی و هرزگوین، قطر. ب) کشورهای بینابینی: این کشورهای از نظر شاخصهای خانواده وضعیت میانه‌ای نسبت به کشورهای دسته نخست دارند. از جمله کشورهای: مراکش، عمان، الجزیره، مصر و پاکستان. ج) کشورهای متأخر، این کشورها دارای شرایط خاص خود از نظر خانواده و جمعیت هستند، عمدتاً دارای رشد جمعیتی نسبتاً بالا و سطوح پیشرفت پائین هستند از جمله افغانستان، گینه، گامبیا، نیجر، سنگال و سیرالئون. بسیاری از کشورهای مسلمان از شاخصهای خانواده وضعیت مطلوبی قرار ندارند و واگرائی فرهنگی – اجتماعی به ویژه در خصوص ارزشها و نگرشهای خانواده مسلمان رو به افزایش است. از دگر سو، به دلیل عدم انسجام، نا ‌اطمینانی به یکدیگر، تفرقه‌های سیاسی و پایین بودن سطح آگاهی‌ها از منافع مشترک، نقش کمی را در صحنه بین‌المللی و کمک به هم برای حل چالشهای خانواده بازی می‌کنند. لذا لازم است که کشورهای مسلمان برای حل مسائل و مشکلاتشان از جمله مسائل خانواده و جمعیت به همگرایی و وفاق برسند. تعامل دانشمندان کشورهای مسلمان مسیر وفاق و همدلی بین کشورهای مسلمان هموارتر می‌گرداند.