با افزایش جمعیت سالمندان و تغییرات ساختاری در خانواده‌ها، مراقبت از سالمندان به یکی از چالش‌های مهم اجتماعی تبدیل شده است. در جامعه معاصر، نقش خانواده در ارائه مراقبت‌های غیررسمی به سالمندان اهمیت ویژه‌ای یافته است. این پژوهش به بررسی مسئولیت‌پذیری خانواده‌ها در مراقبت از سالمندان و چالش‌های مرتبط با آن در شهر یزد می‌پردازد. در فرهنگ تاریخی جامعه ایران، مسئولیت مراقبت از سالمندان عمدتاً در چارچوب روابط بین نسلی خانواده تعریف می‌شد. امروزه با افزایش شمار سالمندان و بالا رفتن امید زندگی، ابعاد گوناگون مراقبت از سالمندان مطالبات نامتوازنی را بر خانواده و زیرساخت‌های مراقبتی تحمیل می‌کند. این پژوهش با استفاده از رویکرد نظریه زمینه‌ای و مصاحبه‌های نیمه ساختاریافته با ۲۲ نفر از مراقبان خانوادگی در شهر یزد، به بررسی چگونگی بازتعریف روابط بین نسلی و نقش‌آفرینی خانواده‌ها در زمینه مراقبت از سالمندان پرداخته است. داده‌ها به شیوه کدگذاری باز، محوری و گزینشی تحلیل شده‌اند. یافته‌های مطالعه در قالب ۱۴ مقوله اصلی شامل: مراقبت در معنای در دسترس‌پذیری، مراقبت به مثابه درمان، مراقبت به مثابه بازیابی، مراقبت در معنای قبول مسئولیت، اجبار و اختیار در مراقبت، مراقبت به معنای ایثار، باهم‌بودگی، توجه به بعد روحی و روانی، توجه به بعد جسمی، رنج‌های مراقبت، مشروط‌شدگی مراقبت، نقطه‌های کور مراقبت، امیدهای مراقبت و موقعیت‌مداری مراقبت استخراج شده است. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که مراقبت از سالمندان در ایران با چالش‌های پیچیده‌ای مواجه است که نیازمند توجه ویژه به حمایت از مراقبان خانوادگی می‌باشد. بنابراین، ضروری است که سیاست‌های اجتماعی و حمایتی به گونه‌ای طراحی و اجرا شوند که مسئولیت‌پذیری خانواده‌ها در مراقبت از سالمندان را تقویت کنند. این سیاست‌ها باید نه تنها بار مراقبت را کاهش دهند، بلکه کیفیت زندگی سالمندان و مراقبان را نیز بهبود بخشند. توجه به این نکات می‌تواند به ایجاد یک سیستم حمایتی مؤثر و پایدار برای مراقبت از سالمندان در جامعه ایران منجر شود.
نویسنده(گان):
مریم صباغچی ، عباس عسکری ندوشن ، علی روحانی
چکیده:
کلیدواژه:
سالمندی، مراقبت، مسئولیت‌پذیری، چالش‌های خانواده، شهر یزد